بارش های بهاری اخم های دریاچه اورمیه را باز نمی کند

اورمیه- همین جمعه گذشته دختر کوچکی را به ساحل دریاچه اورمیه برده بودم تا آب ببیند ولی نمک دید.    

قول داده بودم دریا را به او نشان بدهم ، آخر خزر و خلیج عربی را از تلویزیون بارها و بارها دیده بود. 

می خواست به او ماهیگیری نشان دهم به او گفتم دریاچه اورمیه ماهی ندارد و در دلم گفتم سال هاست که هیچ ندارد نه گردشگر نه پرنده و نه آرتمیا! 

پیاده روی را آغاز کردیم روی نمکزارها، و صدایی که ما را در هر گام همراهی می کرد، نه صدای برخورد امواج با ساحل، بلکه صدای خشن خش خش نمک ها بود زیر پا، از آب خبری نیست! 

شروع کردیم به شمارش، آب دریاچه اورمیه(اورمو گولو) از بندر گلمانخانه تا لب ساحل بیشتر از 1650 گام فاصله گرفته است. 

قبل از آمدن فکر می کردم با بارش های اخیر و پی در پی بهاری شاید گردی از چهره مادر سپید موی آزربایجان زدوده شده ولی نه. 

تو گویی تقلای بهار و ابرهای بهاری و آب رودخانه ها که تا چند هفته دیگر و نرسیده به تابستان خشک می شوند نتوانستند دوایی برای دریاچه جان به سر شده اورمیه(اورمو) باشند، 

نزولات فصلی هم چنگی به دل نمی زند. 

یکی از دوستان همین دیروز می گفت که دریاچه اورمیه را از فراز ابرها دیدم کاش ندیده بودم. 

کاش مثل خیلی ها که در بالای سر دریاچه اورمیه در خواب بودند و یا هیجان زده از پرواز و حال خود را نمی فهمیدند، من هم یا می خوابیدم و یا . . . . 

کاش نمی دیدم که دریاچه از درون می خشکد. 

کاش نمی دیدم که بغض های فروخفته دریاچه به غده ای بزرگ تبدیل شده است. 

می گفت خشکی بزرگی از درون دریاچه سر بر آورده است. 

می گفت 102 جزیره از هم دور افتاده دریاچه در حال به هم پیوستن هستند تا با هم سرود خشک شدن و وزش بادهای شن و نمک را برای دیار سبز آزربایجان بخوانند. 

این چندمین بار است که برای دردانه آزربایجان و از غربت و تنهاییش می نویسم. 

هر روزنامه و هفته نامه و سایتی را در که در اینترنت ورق می زنی حتما کلامی از دریاچه اورمیه هست، برخی نگرانند و جهت تذکر می نویسند و برخی دنبال سوژه و جذب مخاطب، دریاچه کیلویی چند! 

چندی پیش با مدیرکل جدید اداره کل حفاظت محیط زیست آزربایجان غربی تلفنی تماس گرفتم و از حال دریاچه پرسیدم گفت: خیلی از دریاچه گفتیم دیگر موضوع تکراری شده، بارش های سانتی متری دردی از دریاچه دوا نمی کند. 

چند روزی است باران می بارد. 

دیروز مصاحبه او را با صداوسیما دیدم که هیجان زده می گفت: به دنبال بارشهای مطلوب در آزربایجان غربی آب دریاچه اورمیه افزایش چشمگیری داشته است؟. 

وی ادامه داد: پس از افزایش 20 درصدی بارندگی ها در استان نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل، دریاچه اورمیه از نظر رطوبت، ارتفاع و سطح آب در وضعیت مناسبی قرار دارد و در حال حاضر شاهد افزایش بیش از 50 سانتی متری ارتفاع آب دریاچه هستیم. 

وی در ادامه با اشاره به تبدیل 100 هزار هکتار از اراضی حاشیه دریاچه اورمیه(اورمو گولو) به شوره زار گفت: در حال حاضر این اراضی از نمناکی خوبی برخوردار شده است. 

مدیرکل حفاظت محیط زیست آزربایجان غربی خاطرنشان کرد: در حال حاضر آب سطح دریاچه اورمیه از تراز نرمال اکوزیستی 2 متر پائین تر است.! و ...... 

چند وقت قبل هم در یکی از سایت ها خواندم که رئیس سازمان محیط زیست کشور گفته بیش از 3 میلیارد مترمکعب آب برای جلوگیری از خشکیدن دریاچه اورمیه انتقال می یابد. 

خبر خوشحال کننده ای بود ولی باز اما داشت. 

محمدی‌ زاده افزود: هیات دولت مصوب کرده این مقدار آب از دشتهای منطقه به دریاچه اورمیه انتقال یابد که می تواند دریاچه را از بحران بی ‌آبی نجات دهد . 

وی افـزایش بهره ‌وری دریـاچه ، به کارگیری روش‌های نوین آبیاری ، بارور سازی ابرها و جلوگیری از آلایندگی‌ هـای منطقه را از جمله تصمیمات دولت بـرای بـرطرف کردن مشکلات این دریاچه اعلام کرد . 

وی افـزود: کـارگروهی به ریاست معاون اول رئیس جمهور ، دبیری رئیس سازمـان حفـاظت محیط زیست و عضویت وزرای جهاد کشاورزی و نیرو بـرای حل معضل کاهش آب دریـاچـه اورمیه(اورمو گولو) و جلوگیری از تبعات آن تشکیل شده است. 

" دریـاچه اورمیه یا اورمو گولو" که در ایران باستان به " چی چست ؟" مشهور بوده در میـان دو استــان آزربایجان غربی و آزربایجان شرقی واقع و وسعت آن بیش از570 هزار هکتار است بـه طوریکه حوضه آبریز دریاچه با حدود 60 هزارکیلومترمربع تقریبا سه درصد مساحت کشورمان را در بر می‌گیرد . 

این حوضه آبریز بـا داشتن دشت‌ هـایی مـانند دشت سالماس(سلماس)، اورمو(اورمیه)، تبریز، آذرشهر، ماراغا(مراغه) ،قوشاچای( میاندوآب)، ساووج بولاق(مهاباد) ، سولدوز(نقده) و اشنویه یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به شمار می‌رود . 

به اعتقاد کارشناسان محیط زیست، بوستان ملی دریـاچه اورمیه بـه عنوان بـزرگترین پهنه آبی ایـران در تلطیف آب و هوا ، تأمین رطوبت لازم برای رشد و نمو گیاهان و تعادل آب های زیرزمینی نقش حیاتی دارد . 

همچنین بوستان ملی دریاچه اورمیه با پنـج هزار کیلومترمربع وسعـت و 102 جزیره ، زیستگاه جانوران حفاظت شده و گیاهان کمیاب و میزبان سالانه صدها هزار پرنده مهاجر نادر و منحصر بـه فـردی است که بـه خاطر این ویژگی ها ، سازمان جهانی یونسکو آن را بـه عنوان " منطقه حفاظت شده " اعلام کرده است. 

افزون بر نقش دریاچه اورمیه در توسعه کشاورزی و گردشگری منطقه، این دریاچه از یک نوع مـوجود زنده تک سلولی منحصر بـه فردی به نـام " آرتمیا " بهره مند است کـه دارای ارزش اقتصادی فراوانی است . 

با وجود این همه قابلیت های منحصر به فرد دریاچه ارومیه ، کاهش شدید آب و شـوری بیش از حد آب آن که از 14 سال پیش آغاز شده ، علاوه براینکه سطـح بسیار وسیعی از ساحل دریـاچه را به شوره زار تبدیل کرده ، تبعات زیست محیطی زیادی هم بوجود آورده است . 

سطح آب دریاچه اورمیه(اورمو گولو) در14 سال گذشته حدود 6 و نیم متر کاهش یافته و وضع شوری آب آن هم اکنون به حالت فوق اشباع رسیده ، به طوری که میزان نمک آن بیش از 340 گرم در هر لیتر آب است . 

کارشناسان کاهش ورود آب سالانه از پنج میلیارد مترمکعب به 2 و نیم میلیارد مترمکعب،کاهش نزولات جوی و آبهای روان سطحی و استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی و ساخت میانگذر در آن را علـت اصلی خشکیدن این دریـاچه عنوان می کنند . 

محمدی زاده رئیس سازمان حفـاظت محیط زیست کشور هـم ، تقـویت حوزه آبـریـز دریاچه اورمیه، جلوگیری و کنترل بهره بـرداری هـای غیرمجاز از آب در اراضی بـالادست، تبـدیل اراضی دیم به آبی و افزایش بازده آبیاری را ازجمله راهکارهای رفع بحران دریاچه اورمیه می داند. 

از سوی دیگر عده ای از کارشناسان ، بـارور کردن ابرها در منطقه از دیگر راهکار تاثیرگذار در احیای دریاچه اورمیه(اورمو گولو) عنوان می کنند . 

در جلسه استانـی هیـأت دولت در اورمیـه در19 فروردین 89 به ریاست رییس جمهور ، برای مـراقبت از دریـاچـه اورمیه قرارشد کمیته تخصصی با حضور شماری از وزرا و معـاونـان رئیس جمهور و استانداران آزربایجان غربی و استانهـای همجوار به ریاست معاون اول رئیس جمهور تشکیل شود تا راهکارهای احیای آن تنظیم و با حساسیت ویژه ای پیگیری شود؟ . 

همچنین درسال 1387 در سفر دور دوم هیأت دولت به آزربایجان غربی با اینکه عزم عمومی برای حفـظ این دریاچه منحصربفرد و آبزیان موجود درآن بوجودآمده بود حتی توافقنامه ای میان چند وزارتخانه و استانداری به منظور یافتن راه کار امضا شد . 

به هرحال ، احیای دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه شور جهان که از جاذبه های طبیعی منحصر به فرد جهانی برخوردار است یک طرح فراملی است که نیازمند توجه جدی مسئولان و ضروری است گـام هـای اساسی و عملی برای اجرای برنامه هایی که تاکنون برای احیا و رفع بحران آن وضع شده بـرداشته شود کـه تحقـق آنها چشم انـداز روشنـی را در خصوص توسعه همه جانبه منطقه به وجود خواهدآورد . 

گزارش از: "سیده سمیه سجادی" 
منبع: (ایرنا) / کد خبر 1104316