حکومت های متمرکز و دول چندزبانه

اومود اورمولو 

مفاهیم یک دولت، یک زبان و یک پرچم از زیربناهای تعریف حکومت متمرکز یا یونیتار پس از انقلاب 1789 فرانسه بوجود آمد.

در 6 ژوئن 1789 طی گزارشی که با عنوان "لهجه ها" و حفاظت از یکپارچگی فرانسه به پارلمان فرانسه تقدیم شد، که در این گزارش چنین آمده: فئودالیسم، برای تداوم سیستم برده داری در فرانسه ادامه حیات لهجه ها و زبانهای مختلف موجود در فرانسه را خواستار می باشد. این برای حفظ یکپارچگی و استقلال فرانسه امری اجتناب ناپذیر می باشد. برای تداوم جمهوریت و حفظ یکپارچگی موجود باید از یک زبان بهره ببریم...

در نظر جمهوری خواهان فرانسه، برای تداوم و استقلال دولت باید به گروههای ائتنیکی، گروههای دینی متفاوت و حتی به لهجه های زبان فرانسوی حق حیات داده نمی شد.

در آن دوره بسیاری از زبانها و لهجه های متفاوت زبان فرانسوی در حال تکلم بود. در سال های 1784 تا 1794 با تصویب قوانینی نوشتن و تکلم زبانها و لهجه های متفاوت تماماً ممنوع شده و تنها فرانسوی با لهجه پاریسی به عنوان زبان رسمی مورد قبول واقع شده بود.

پس از آن تاریخ و ظهور دولتهائی که نمونه سیستم یونیتار را برای خود برگزیده بودند سبب ایجاد جنگ های متعدد، نسل کشی ائتنیکهای مختلف، مرگ زبانی بسیاری از زبانها و لهجه ها، مرگ فرهنگی و ... شده بود.

فرانسه در سال 1951 تصمیم به تغییر سیاستهای قدیمی ژاکوبن (جمهوریت خواهی تندرو) خود نمود و  با تصویب سلسله قوانین ادامه حیات دیگر لهجه ها و زبانهای داخل فرانسه را با وضع حدودی مشخص ساخت. طی آن دوره حقوق زبانی و فرهنگ اقلیت های کاتالان، باسک، فلامن، برتون، کورسیکا و ... مورد قبول واقع شده و برای حفظ و گسترش هر یک ار زبانها و فرهنگهای مذکور بودجه ای دولتی نیز تصویب شد.

امروزه چند فرهنگی، چند زبانی، چند مذهبی، چند ائتنیکی و ... تنها یکی از ویژگی های کشورهای اروپائی نبوده بلکه به عنوان قانون غیرقابل گریز دمکراسی در جهان امروزی شناخته می شود.

ایران نیز به زمره بسیاری از کشورهائی می باشد که وجود چندزبانگی، چندفرهنگی، وجود ائتنیک های مختلف، دین ها و مذاهب متفاوت را در کشور و سیستم سیاسی خود قبول نداشته و سالها سیاست های یکسانسازی زبانی و فرهنگی را برای ملت سازی بر اساس ویژگیهای گروه اقلیت حاکم که همانا ظهور جامعه‌ای تک زبان،​تک ایدئولوژیک و تک تیپ می باشد را به اجرا گذاشته، به طوریکه هنوز هم هویت میلیونها ترک، عرب، لر، بلوچ، کرد و ... مذاهب و گروههای دینی مختلف و ... کتمان و تحقیر می گردد. 

یکی از زبانشانسان در مورد تحصیل و آموزش زبان مادری و قبول چند زبان رسمی به جای یک زبان در مقاله ای چنین می نویسد:

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی 89 منطقه خودمختار، 21 جمهوریت، 6 منطقه kray ، 50 ایالت، 9 منطقه اتونوم بسته، 2 شهر فدرال و ... بوجود آمد. در تمامی این واحد ها در کنار رسمی بودن زبان روسی دیگر زبان اکثریت منطقه نیز زبان رسمی اعلان شدند. هر اجتماع با زبان مادری خود در حال آموزش و تحصیل، داشتن حق مئدیا به زبان مادری و ... آزاد می باشند. در دیگر سو هر حکومت منطقه ای قادر به استفاده از پرچم رسمی خود نیز می باشند.

بسیاری از امپراطوریهای استعماری به مانند بریتانیا، فرانسه و ... در حال پیشبرد سیاستهای دولت یونیتار بودند، ولی با اعتراض و مجادله سالهای طولانی ایرلند، اسکوچیا، گالریا و ... و دخالت جامعه اروپا ملزم به عقب نشینی از سیاست های انکار و کتمان خود و قبول حقوق پایمال شده مناطق چندزبانی و چند ائتنیکی منطقه گشتند. 

برای مثال پاکستان که دارای مرز مشترک با ایران می باشد دارای یک دولت فدرال با 4 ایالت، 2 منطقه و 2 منطقه خاص می باشد.    

در افغانستان که محل جنگ نیروهای ناتو و طالبان نیز می باشد دارای 2 زبان رسمی پشتو و دری میباشد. حتی در بوسنی 3 زبان رسمی مورد قبول واقع شده است.

در اسرائیل نیز به همراه زبان عبری زبان عربی به عنوان دومین زبان مورد بهره برداری واقع می شود. حتی دولت اسرائیل نیز زیرساخته های وجود مدارس دینی خصوصی مختلف را در برنامه های خود قرار داه است. این در حالی صورت می پذیرد که در ایران چندملیتی، چنددینی، چندفرهنگی و چندزبانی زبان گروه اقلیت فارس زبان به عنوان تنهاترین زبان رسمی از جایگاه ممتازی برخوردار می باشد.  

دولت های کانادا، بلژیک، نروژ، سوئیس، سوئد، ایتالیا، پاراگوئه، بولیوی، گرین لند، قرقیزستان، قزاقستان، کوزوو، آفریقای جنوبی، تانزانیا، چین، هندوستان، عراق، افغانستان و ... را می توان در طبقه بندی دولت های چند زبانه قرار داد. سوئیس به عنوان کشوری با سیستم کنفدراسیون چندزبانه، چندفرهنگی، چندملتی، چند پرچمی، چند پایتختی دارای 26 ایالت ، 7 منطقه و 3 نیم ایالت می باشد. بی شک نمونه کشورهائی به مانند سوئیس بلای جان کشورهائی به مانند ایران که وجود میلیونها انسان ترک و تنوعات ائتنیکی،​دینی،​ فرهنگی و زبانی را کتمان می کنند می باشد.

هندوستان یکی از خاص ترین کشورها از لحاظ چندزبانگی می باشد. هندوستان دارای 2 زبان بزرگ که هر کدام دارای هزاران لهجه می باشد تعریف می گردد. در هندوستان 1652 زبان و لهجه مورد تکلم واقع شده، دارای سه الفبای لاتین، عربی، الفبای آسیای غربی و 23 زبان رسمی مورد قبول دولت هندوستان می باشد. زبان رابط بین مردم هندوستان زبان هندی و انگلیسی می باشد. در سریلانکا 3 زبان رسمی تامیل، انگلیسی و سریلنکائی وجود دارد.

همانطور که در مقاله کوتاه فوق نیز مشاهده فرمودید قبول، رسمیت یافتن، فراهم ساختن زیرساخت های بسط و حفط و ... زبانها، ائتنیک ها و دین های مختلف امروزه در جوامع چندملیتی بسیاری به عنوان قانون ناگریز گسترش دمکراسی و عدم دیکتاتوری اکثریت بر اقلیت تلقی شده و به اجرا گذاشته می شود. متاسفانه میلیونها ترک و دیگر ملل غیرفارس اکنون در ایران در حال تثبیت هویت خویش اند، گرچه که سالهاست زبان این گروههای ائتنیکی دیگر تنها زبان نبوده و مبدل به حرکتهای سیاسی جذابی برای اجتماعات خویش گشته اند و دیگر نمی توان تنها با رسمی نمودن زبان این ائتنیک ها خواسته ها و نیازهای جوامع مذکور را پاسخ داد.
اولین و مهمترین خواسته فعالین ملی ترک برای تبعیض زدائی زبانی در ایران "رسمیت و سراسری اعلام نمودن زبان ترکی" تحت ضمانت اجرائی قانون اساسی می باشد.