هدف از آموزش و پرورش ترویج علم و دانش یا ماشین تربیت انسان تک‌تیپ فارسی‌زبان؟

اومود اورمولو

مقایسه‌ی جایگاه زبان اجباری فارسی و علم ریاضی در برنامه‌ی هفتگی کودکان تورک

تصویر بالا برنامه‌ی هفتگی سال جاری یکی از دبستانهای شهر اورمیه می‌باشد. در حالیکه دانش‌آموزان دبستانی تورک در اورمیه هر هفته تنها 6 ساعت علم ریاضی را فرا می‌گیرند از آن سو شاهد گنجاندن 11 ساعت آموزش اجباری زبان فارسی در برنامه‌ی درسی کودکان تورک می‌باشیم. میزان آموزش اجباری زبان فارسی برای کودکان دبستانی تورک در اورمیه 2 برابر زمان آموزش علم ریاضی می‌باشد. 

در حالیکه بند دوم ماده 26 اعلامیه جهانی حقوق بشر هدف آموزش و پرورش را " شكوفایی همه جانبه‌ی شخصیت انسان و تقویت رعایت حقوق بشر و آزادی‌های اساسی" معرفی می‌کند و از وظایف و مسولیت‌های آموزش و پرورش همچون "گسترش حسن تفاهم، دگرپذیری و دوستی میان تمام ملت‌ها و تمام گروه‌های نژادی یا دینی و نیز گسترش فعالیت‌های ملل متحد در راه حفظ صلح" یاد می‌کند وظیفه‌ی اصلی آموزش و پرورش ایدئولوژیک در ایران تربیت انسان تک‌تیپ و تک‌زبان تعریف شده است.  

بی‌تردید هدف از گنجاندن این حجم از آموزش اجباری زبان فارسی برای کودکان دبستانی تورک در اورمیه ایجاد گسست زبانی، عاطفی، ذهنی و... کودکان خردسال تورک با زبان مادری و محیط خانواده‌های تورک می‌باشد. مهمترین پروسه زبان‌کشی در ایران از سالهای اول دبستان آغاز می‌شود و دولت ایران با برنامه‌های سیستماتیک وسیعی سعی در برچیدن ارتباط کامل میان کودکان تورک و زبان مادریشان تورکی را به هر وسیله‌ی سخت و نرم‌افزاری را مد نظر قرار داده است.       

تبعیضی که کودکان تورک متحمل می‌شوند

سیستم آموزشی تک‌زبانه و تک‌تیپ‌ساز ایران با اجبار آموزش زبان اقلیت حاکم فارسی‌زبان از یک سو و عدم ارائه آلترناتیو مناسب برای آموزش به زبان تورکی سبب متحمل شدن تبعیضات متعددی بر علیه کودکان تورک می‌شود. در حالیکه کودکان فارسی‌زبان به مدد رسمیت انحصاری زبان فارسی در ایران نیازی به آموزش این حجم از زبان ندارند، از آن سو کودکان تورک به سبب عدم برخورداری از آموزش به زبان مادری بایستی چندین برابر کودکان فارسی‌زبان زمان و انرژی صرف آموزش زبان ملتی دیگر کنند تا بلکه برای برخورداری از امکانات ملی شانسی هر چند کوچک داشته باشند. در حالیکه تحقیقات علمی جهانی حاکی از آن هست که تبعیض ایجاد شده توسط زبان در سیستم آموزشی تا مراحل دیگر دوره زندگی و شغلی کودک نیز تاثیر منفی می‌گذارد. سیستم تنوع‌ستیز در ایران سبب شده که در حقیقت کودکان تورک از بدو تولد به سبب‌ تورک‌بودن همیشه یک قدم از کودکان فارسی‌زبان در عقب بمانند.   

خواست‌های ملی جامعه‌ی تورک

در کنار رسمیت زبان تورکی در سراسر ایران که جزء اصلی‌ترین خواسته‌های بنیادین جامعه تورک برای برخورداری از موقعیت برابر شهروندی میان دو ملت تورک و فارسی‌زبانان می‌باشد گذر به سیستم آموزش چندزبانه بر پایه‌ی زبان مادری جزء خواست‌های اساسی جامعه تورک برای زیست مشترک در یک جغرافیاست. جامعه‌ی تورک نه خواهان حقوق و موقعیتی بیشتر از آنچه که سالهاست اقلیت حاکم فارسی‌زبانان به آن دسترسی دارند، می‌باشد بلکه هدف برخورداری از حقوقی هست که سالیان متوالی فارسی‌زبانان از آن بهره می‌برند، می‌باشد.