آزه ربايجان- ايران`دا ياشايان تورك خالقي، سحور ويا سحري`يه "اوباشدان" دييه ر. گونئي آزه ربايجاندا بونا "اوباش" و "اوباشدانليق" دا دييه رله ر. اوباشدان كلمه سي قارس، اييدير، آرپاچاي و چيلدير كيمي توركييه نين آزه ربايجانلي بؤلگه له رينده ده يايقين اولاراق قوللانيلان بير كلمه دير و آنلامي گون چيخماداندير. بو كلمه يه قارشيليق توركجه ده "ائرته نه" كلمه سي ده واردير.
منجه بو كلمه، توركجه دير و "او+باش+دان"دان اولوشموشدور، يعني گئجه نين بو باشيندان (ايفطاردان) دئييلدير، او باشيندان (سحه رده ن). بونا گؤره "اوباشدان چاغي" سحه ري و "بوباشدان چاغي" ايفطار دئمه كدير.
سايين حئيده ر بايات، بير يازيسيندا بو كلمه نين اصلينده "هوپ باش دان" اولابيله جه ييني ايله ري سورموشدور. اونا گؤره هوپ دوردورماق نيداسي، آش يئمه ك و دان سحه ر دئمه كدير.
من بو يازي حاققيندا آشاغيداكي نوتو يازميشديم:
اوباشدان-اوباش-اوواش حاققيندا ايله ري سوردويونوز دوشونجه له ر اولدوقجا ايلگينج و ماراقليدير.
دئدييينيز اوب كؤكونون اسكي بيچيمي اوپ`دور، بوگون بو كلمه منيم بيلديييمه گؤره هوپ`دا دؤنوشوبدور. اؤرنه يين هوپ توتماق تركيبينده.
اوباشدان گرچه كده ن اوپ كلمه سينده ن تؤره ميش اولسا، ايلك اؤنجه پ`نين نئجه ب`يه دؤنوشدويو آچيقلانمالي، داها سونرا دا نه اوچون باشينداكي ه حرفي دوشدويو اينجه له نمه ليدير. البه تته بو كلمه نين چوخ اؤنجه له ري، ديليميزده ايكينجيل ه`له رين كلمه له رين باشينا آرتيريلماسيندان قاباق تؤره ديلدييي اؤنه سوروله بيله ر، آنجاق بو دورومدا دا بو كلمه نين نه اوچون اسكي قايناقلاردا ايزي اولماديغينا آچيقليق گتيريلمه ليدير.
بير ده من دئهخودا سؤزلويونده، اوباشتن بيچيمينده فارسجا بير فئعلله قارشيلاشديم، آنلامي ايسه تيخا باسا يئمه ك، يئگيني اوتماق،… بونون اوباشدان كلمه سي ايله بير باغلانتيسي وار ميدير بيلميره م.
سايقيلاريملا
مئهران باهارلي
-----------------------
اوباشدانلیق سؤزجویو حاقدا
حيدر بيات
اوْروجلوق آیی‌نا عایید گله‌نک‌لر و اونونلا باغلی ایشله‌نن سؤز تئرمینلری، ایسلام دینین‌ده‌ن آسیلی اولاراق، چوخو عرب دیلینه عایید‌دیر.
آنجاق بیزده ایشله‌نن اوْروج سؤزجویو بیر سیرا بیلگین‌لرین باخیشیجا فارسجا اولان روزه سؤزجویونون بیر واریانتی‌دیر.
فارسجادا ایشله‌نن سحری سؤزجویو ایسه عربجه بیر کلمه‌دیر.
اما بیزده اولان اوباش، اوباشدان و اوباشدانلیق سؤزجوکلری‌نین کؤکو نه اولا بیلر؟
آذربایجانین چوخلو بؤلگه‌لرینده گئنل اولاراق اوباشدان سؤزجویو ایشله‌نیر. اما ساوه تورکلری ایچینده و ها بئله قوم ساوه شاهسئوه‌نلری ایچینده اوباش سؤزجویو قوللانیلیر. بو سؤزجوک ده منجه اوب و آش سؤزجوکلری‌نین بیرلشمه‌سی‌دیر. اوب سؤزجویو بو گونکو تورکجه‌میزده ایشله‌نن هوپ سؤزجویونون قدیم فورماسی‌دیر. هوپ دوتماق سکوت ائتمک، دانیشماماق آنلامیندا. آش سؤزجویو ایسه قدیم تورکجه ده گئنل اولاراق یئمک و غذا آنلامیندادیر. نئجه کی ایندی ده اویغورلار غذاخوری یئرینه آش‌خانا ترکیبینده‌ن قوللانیرلار. بئله‌لیکله اوب‌آش سؤزجویو سکوت یئمه‌یی آنلامیندا اولا بیلر. یانی بیر اش و یئمک کی اونو یئینده‌ن سونرا اینسان او قونودا یانی یئمک قونوسوندا سوسور و داها بیر شئی یئمه‌ییر. دان سؤزجویو ایسه سحر آنلامیندادیر. اوباشدان یانا دان زامانی یئییلن و اوندان سونرا هئچ نه یئییلمه‌‌ین بیر یئمک.
اساسن سحری سؤزجویونون دقیق ترجومه‌سی «دانلیق» اولمالی‌دیر. اولا بیلر «اوباش» و «دانلیق» کلمه‌سی هره‌سی باغیمسیز بیچیمده سحری آنلامیندا اولاراق سونرا بیر سیرا آغیزلیق‌لاردا بیرلشیب اوباشدانلیق کیمی ایشله‌نیر. مثلن زنگان‌دا اوباشدانلیق کلمه‌سی یایغین بیر کلمه‌دیر.
نظره گلن اوروجلوق یئرینه اوْبلوق - یانی سکوت و یئمه‌مک زامانی- تئرمینی‌نی قوللانماق اولار.
دئدی‌ییم کیمی دانلیق بوسبوتون سحری کلمه‌سی‌نین قارشیدی‌دیر. اما اوب‌آش ترکیبی چوخ گؤزل و بدیع بیر ترکیب اولاراق بو کلمه‌نین دقیق قارشیدی دئییل بلکه ده ائله بیل تورکلرین ایچینده باشقا بیر دب واریمیش و بو کلمه او عنعنه‌نین بیر نیشانه‌سی کیمی قوپوپ بیزه چاتیب‌دیر
قایناق:
http://tinyurl.com/34blxpq
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر