نگاهی کوتاه به بخشی از معادن مناطق ترک نشین و آزربایجانی

طبق آمارهای رسمی پايگاه اطلاع رسانی معادن ايران از کل ۲۲۹۳ معدن فعال ايران، ۶۶۰ معدن در جغرافیای  آزربايجان و مناطق ترک نشین قرار دارند. ولی به گفته حسين نجاتی ، رييس سازمان صنايع و معادن آزربايجان شرقي تعداد معادن فعال در آزربايجان شرقی را ۲۴۵ عدد ذکر کرده ، در حالی که در آمار بالا  ، تعداد معادن فعال در اين استان ۱۶۷ عدد ذکر شده است . پس ميتوان نتيجه گرفت که تعداد معادن فعال در کل آزربايجان خيلی بيشتر از تعداد ۶۶۰ معدن ذکر شده در سايت پايگاه اطلاع رسانی معادن ايران ميباشد.

آزربايجان شرقي از نظر ذخاير معدني رتبه سوم كشور را دارد

تبريز ، خبرگزاري جمهوري اسلامي ۸۴/۱۰/۲۶

داخلي.اقتصادي.صنعتي.معدني

رييس سازمان صنايع و معادن آزربايجان شرقي گفت: اين استان با داشتن ۶/۵ ميليارد تن ذخيره معدني رتبه سوم كشور را در اختيار دارد. حسين نجاتي روز دوشنبه در نشست كميسيون معادن استان، افزود: آزربايجان شرقي با مساحت  ۴۷هزار كيلومتر مربع يكي از مناطق بسيار مستعد و داراي ظرفيت‌هاي مطلوب براي توسعه معادن مي‌باشد.

وي اظهارداشت: هم‌اكنون در استان  ۲۴۵معدن فعال با توليد سالانه حدود پنج ميليون تن وجود دارد كه از اين نظر در رده پنجم كشور قرار دارد. نجاتي گفت: از  ۶۲مورد ماده معدني در آزربايجان شرقي  ۵۹مورد شناسايي شده كه از  ۳۲ماده معدني بهره‌برداري مي‌شود

وي ميزان اشتغال در بخش معادن استان آزربايجان شرقي را هفت هزار و ۵۰۰ نفر اعلام كرد. به گفته نجاتي، پارسال هشت ميليون تن از  ۲۳۰معدن فعال استان فرآيند استخراج به عمل آمده است. ، صدور  ۵۲فقره مجور اكتشاف به ارزش  ۱۰۱ميليارد ريال و نيز  ۴۰فقره پروانه بهره‌برداري به ارزش  ۹۲ميليارد ريال را ازجمله اقداماتي عنوان كرد كه در يك سال اخير توسط سازمان صنايع ومعادن استان صورت گرفته است.

A.تعدادی از معادن فعال مس، طلا، روی، سرب، کائولن و …. ، در آزربايجان :

۱ـ دانه بندي پرليت و فلدسپات کان آذر

کارخانه دانه بندي پرليت شرکت معدني کان آذر، در بخش تيکمه داش شهر بستان آباد واقع شده است. کارخانه دانه بندي پرليت و فلدسپات شهريار در سال 1376 و توسط شرکت معدني کان آذر تبريز طراحي گرديد و در همان سال تجهيزات و تاسيسات مورد نياز در کارخانه نصب گرديد. اين کارخانه در اواخر سال 1376 مورد بهره برداري قرار گرفت. کارخانه فعلي در ابتدا به عنوان فاز يک کارخانه شهريار راه اندازي شده و قرار بر اين بوده است که طرح توسعه کارخانه در غالب فازهاي بعدي اجرا گردد. ولي به دليل مشکلات فروش محصول، اين طرح تاکنون اجرا نشده است. معادن مختلف تامين کننده خوراک کارخانه شامل: معدن پرليت شهريار، پرليت سلطان احمدلو، اماميه، عجمي، سفيدخانه و فلدسپات طاووسلو مي باشد. کارخانه دانه بندي شهريار شرکت کان آذر از دو واحد خردايش و طبقه بندي تشکيل شده است. روزانه حدود 15 تن خوراک وارد کارخانه شده و عمليات خردايش و دانه بندي بر روي آن انجام مي گيرد.

۲ـ ذوب روی ميانه: محصول: ورق روی

شرکت توليد شمش روي آزربايجان در سال 1377 به منظور توليد شمش روي از انواع کانسنگ وکنسانتره روي تاسيس شد . محل کارخانه اين شرکت در 20 کيلومتري شمال شهرستان ميانه در 1,5 کيلومتري روستاي ايشلق واقع شده است . مراحل طراحي اين کارخانه در سال 1377 و 1378 توسط شرکت توليد شمش روي آذربايجان صورت گرفت . نصب تجهيزات اين کارخانه در سال 1379 آغاز گرديد و در سال 1380 خط توليد آن آماده بهره برداري شد. در مسير فرآوري اين کارخانه ، کانسنگ يا کنسانتره روي با عيار 45 تا 55 درصد روي، ابتدا تحت فرآيند ليچينگ اسيدي به کمک اسيد سولفوريک قرار گرفته و در ادامه محلول به دست آمده از مراحل خنثي سازي، کبالت زدايي، نيکل زدايي و کادميوم زدايي عبور داده مي شود. در پي آن محلول به دست آمده پس از فيلتراسيون، وارد سلول هاي الکتروليز روي شده و با انجام فرآيند الکتروليز، ورق روي با کيفيت مطلوب توليد خواهد شد.

۳ـ كائولن زنوز:

كارخانه کائولن زنوز در 5 كيلومتري شهرستان مرند در استان آزربايجان شرقي واقع شده است. دسترسي به كارخانه از طريق جاده تبريز- مرند امکان پذير مي باشد. خوراك كارخانه توسط معدن کائولن زنوز كه در فاصله 13 کيلومتري شمال شرق کارخانه واقع شده است، تامين مي گردد. ميزان استخراج ساليانه معدن حداقل 200 هزار تن و حداکثر 500 هزار تن مي باشد.كارخانه از سال 1372 و قبل از کارهاي اکتشافي ثانويه راه اندازي و شروع به فعاليت نموده است. اين کارخانه از واحدهاي سنگ شکني، همگن سازي، آسيا، هيدروسيکلون، آبگيري و آزمايشگاه تشکيل شده است. ماشين آلات موجود در اين كارخانه عبارتند از : سنگ شکن فکي و مخروطي، استکر، ريکلايمر، آسياي غلطکي، آسياي پاندولي، هيدروسيکلون، تيکنر، فيلتر، دستگاه رشته ساز و خشك كن. هدف از ايجاد اين كارخانه، توليد كائولن با عيارهاي مختلف جهت مصرف در صنايع گوناگون مي باشد. در اين کارخانه 7 نوع محصول با ويژگيهاي مختلف توليد مي شود که شامل 4 محصول تصفيه شده و 3 محصول خام مي باشد. محصول توليدي معمولا در بسته بنديهاي 50 کيلوگرمي و 1 تني به بازار عرضه مي شود. اين کارخانه متعلق به شرکت صنايع خاک چيني(سهامي عام) و سهام دار عمده آن سازمان تأمين اجتماعي مي باشد. سد باطله اين كارخانه از نوع بالارو است و روش انباشت مواد به شکل خاکريز مي باشد. اين تنها معدن کائولن در ايران ميباشد.

۴ـ مس سرخه مرند:

کانسار مس سرخه دراستان آزربايجان شرقي در 25 کيلومتري شهرستان مرند و در حدود 18 کيلومتري جنوب غربي بخش کشک‌سراي حواشي روستاي سرخه واقع شده است. محدوده معدني در ارتفاعات رشته کوه ميشو قرار دارد که از لحاظ توپوگرافي، ناحيه داراي دره هاي عميق و جاده‌اي کوهستاني است. شرکت معدن مس سرخه در حال حاضر يک کارخانه توليد مس به روش پيرومتالورژي راه اندازي کرده است که با تامين خوراک از کانسنگ خريداري شده از معدن مس طارم در استان زنجان فعال مي باشد. اما با توجه به پيشرفت در آماده سازي معدن زيرزميني مس سرخه، در آينده نزديک امکان تهيه خوراک کارخانه از اين معدن وجود خواهد داشت. به منظور افزايش عيار خوراک مورد استفاده در کارخانه ذوب، احداث يک کارخانه فرآوري در برنامه آينده شرکت است که بخش زيادي از تجهيزات آن تهيه شده و مراحل اوليه احداث کارخانه طي شده است. اين کارخانه‌ با ظرفيت 50 تن در روز جهت فرآوري کانسنگ سولفيدي معدن مس سرخه طراحي شده که شامل بخش هاي سنگ‌ شکني، آسيا و فلوتاسيون مي باشد. در مرحله سنگ شکني خوراک با ابعاد 350 ميليمتر توسط سنگ شکن هاي فکي و مخروطي تا زير 16 ميليمتر خرد شده و جهت آزاد سازي ذرات پيش از مرحله فلوتاسيون، به بخش آسيا انتقال داده مي شود. در مدار فلوتاسيون از سه مرحله رافر، کلينر و رمق گيري جهت توليد کنسانتره مس استفاده خواهد شد. ضمنا واحد ليچينگ کارخانه جهت فرآوري کانسنگ هاي اکسيده مس نيز طراحي شده و در مجاورت کارخانه فرآوري در دست احداث است.

۵ـ مس سونگون :

معدن مس سونگون در استان آزربايجان شرقي و در فاصله 73 کيلومتري شمال غرب شهر اهر در منطقه کوهستاني شمال ورزقان و 125 کيلومتري شهرستان تبريز واقع شده است. کارخانه کانه آرايي مس سونگون براي دو فاز 6 و 25 ساله طراحي شده است . فاز اول طرح،کارخانه اي با ظرفيت سالانه هفت ميليون تن خوراک است که در دست احداث مي باشد و در شش ماهه دوم سال 1383 راه اندازي خواهد شد. ميزان توليد سالانه کارخانه يکصد و پنجاه هزار تن کنسانتره مس با عيار 30 درصد خواهد بود . در فاز دوم ظرفيت سالانه کارخانه تا چهارده ميليون تن خوراک افزايش خواهد يافت . در فرآيند پرعيار سازي طراحي شده براي اين کارخانه، کانسنگ مس استخراج شده پس از خردايش اوليه به کمک سنگ شکن ژيراتوري، وارد انبار مواد درشت دانه خواهد شد. سپس مواد خرد شده به کمک آسياي خود شکن و گلوله اي، تا ابعاد زير 100 ميکرومتر آسيا شده و در ادامه تحت فرآيند فلوتاسيون قرار خواهدگرفت. عمليات فلوتاسيون در سه مرحله رافر، کلينر و رمق گيري انجام مي شود که مراحل رافر و رمق گيري به صورت مکانيکي و مرحله کلينر به صورت ستوني خواهد بود. بيش از 50 درصد مراحل احداث و تجهيز فاز اول کارخانه فرآوري مس سونگون تا پايان خرداد ماه 1382 به اتمام رسيده و در آينده نزديک با نصب و راه اندازي تجهيزات کارخانه به بهره برداري خواهد رسيد.

از احتساب استخراج ۱۴ميليون تن در سال با عيار ۳۰% ، نتيجه ميگيريم که فقط از اين معدن سالی ۴۲۰۰۰۰۰ تن مس خالص توليد ميشود که با قيمت روز مس در بورس لندن ( ۴۶۰۰دلار برای هزار تن مس) ، تقريبا مبلغی به ميزان ۲ ميليارد دلار، معادل با ۱۸۰۰ ميليارد تومان در سال ميشود که به جيب همسایگان فارس ها ميرود.

۶ـ مس مزرعه:

کانسار مس مزرعه در 5 کيلومتري شمال دهکده مزرعه و در فاصله 20 کيلومتري شمال اهر واقع شده است . ارتفاع متوسط کانسار حدود 2000 متراز سطح دريا مي باشد. اولين عمليات اكتشافي در کانسار از سال 1335 توسط شرکت کل معادن آغاز شده و در پي آن عمليات استخراجي توسط اين شرکت در سال 1337 آغاز گرديد . در آن زمان سنگ هاي استخراج شده پس از سنگ‌جوري به کارخانه ذوب مس غني‌آباد در نزديکي تهران حمل مي‌شده است . در عمليات کارخانه فرآوري مس مزرعه، کانسنگ مس پس از استخراج از معدن، ابتدا در مرحله سنگ شکني تا ابعاد مناسب خرد شده و سپس به کمک آسياي گلوله اي تا زير 75 ميکرومتر نرم مي شود. در پي آن با انجام عمليات جدايش فلوتاسيون در سه مرحله رافر،کلينر و رمق گيري کنسانتره مس سولفيدي با عيار 34 درصد مس توليد شده و به کارخانه ذوب مس سرچشمه ارسال مي گردد. ظرفيت اين کارخانه 250 تن در روز مي باشد. در آمد سالانه از اين معدن ۱۵۰ ميليون دلار؛ معادل با ۱۳۵ ميليارد تومان ميباشد.

۷ـ نفلين سينيت آذرشهر:

کارخانه نفلين سينيت آذرشهر در استان آزربايجان شرقي در 7 کيلومتري شهرستان آذرشهر قرار دارد. مطالعات مقدماتي احداث اين کارخانه از سال 1368 آغاز گرديد و سپس در سال 1369 قرارداد مطالعات فني و اقتصادي توليد آلومينا از سنگ نفلين سينيت معدن سراب با انستيتو “وامي ” کشور روسيه منعقد گرديد. ذخاير معدني در نظر گرفته شده براي اين‌ طرح از محل معادن نفلين سينيت زرگاه در نزديکي شهر سراب و معادن آهک اسماعيل آباد، ارشتناب و شير آمين تامين مي شود. ظرفيت نهايي توليدکارخانه، ساليانه 200 هزار تن آلومينا، 115 هزار تن کربنات پتاسيم ، 35 هزار تن کربنات سديم، 3 هزار تن سولفات پتاسيم و 3,4 ميليون تن سيمان پرتلند مي باشد. لازم به ذکر است جهت احداث کارخانه اصلي توليد آلومينا به ظرفيت ساليانه 200 هزار تن آلومينا و ساير محصولات جانبي، مذاکرات اوليه با سازنده روسي آغاز شده و قراردادي نيز در اين زمينه تنظيم گرديده است . اين کارخانه در حال حاضر در مراحل نصب تجهيزات قرار دارد و در آينده نزديک راه اندازي خواهد شد. در آمد سالانه اين معدن ، از فقط آلومينا ( ۲۲۸۴ دلار / تن در بورس لندن) ۴۵۶ ميليون دلار ؛ معادل با 410 ميليارد تومان ميباشد.

۸ـ نفلين سينيت اهر:

?انسار نفلين سينيت کليبر در استان آزربايجان شرقي در70 کيلومتري شهرستان اهر و در فاصله 7 کيلومتري جنوب شهر کليبر قراردارد. ذخيره معدن اين کارخانه بالغ بر 9,3 ميليون تن ذخيره قطعي و 4,2 ميليون تن ذخيره احتمالي برآورد گرديده است. عمليات پرعيار سازي در اين کارخانه شامل مراحل سنگ شکني، آسيا کردن و جدايش مغناطيسي مي باشد . در مرحله سنگ شکني مواد با ابعاد اوليه 40 سانتيمتر تا زير 20 ميليمتر خرد مي شوند. مواد خرد شده در بخش سنگ شکني، توسط آسياي ميله اي تا ابعاد زير 400 ميکرون خرد شده و سپس در واحد جدايش مغناطيسي طي سه مرحله (جدايش مغناطيسي شدت پايين، جدايش مغناطيسي شدت متوسط، جدايش مغناطيسي شدت بالا) عمل پر عيار سازي نفلين سينيت صورت مي گيرد. هدف از پر عيار سازي نفلين سينيت، زدودن کاني هاي آهن دار از محصول نهايي مي باشد. محصول توليد شده در کيسه هاي 150 کيلوگرمي و يا به صورت فله اي آماده فروش مي شود. خوراک ورودي حاوي 2 درصد آهن است که پس از فرآيند پر عيار سازي، کنسانتره توليدي با مقدار آهن 0,169درصد ، جهت مصرف در صنعت شيشه و سراميک مناسب خواهد بود. اين کارخانه در مراحل پاياني نصب مي باشد و در آينده نزديک راه اندازي خواهد شد.

۹ـ پرليت اورميه:

كارخانه انبساط پرليت شركت معدني زمرد پويش در فاز يك شهرك صنعتي اورميه قرار دارد. اين شهرك در 10 كيلومتري شمال اورميه قرار دارد. شركت كان آذر تبريز، در سال 1378 اقدام به راه اندازي كارخانه انبساط پرليت نمود. عمليات طراحي كارخانه در سال 1377 آغاز شده و در سال 1378 تجهيزات و ماشين آلات كارخانه نصب گرديد. شركت كان آذر، كارخانه را در سال 1380 به شركت زمرد پويش اورميه واگذار نمود. خوراك كارخانه، از معادن و كارخانه هاي دانه بندي پرليت شركت كان آذر تامين مي شود. توليد كارخانه در حدود 600 تن در سال پرليت منبسط مي باشد. ?ر اين كارخانه 5 نوع محصول با دانه بندي و وزن مخصوص مختلف توليد مي شود. تجهيزات مورد استفاده در كارخانه شامل آسيا، فيدر، كوره عمودي، سيكلون هوايي،‌سيكلون غبار گير و مخازن ذخيره است

۱۰ـ طلاي پويا زرکان آق دره:

کارخانه طلاي پويا زرکان آق دره در 32 کيلومتري شمال شهرستان تیکات ته په (تکاب) در استان آزربايجان غربي واقع شده است. خوراک اين کارخانه از معدن طلاي آق دره در 12 کيلومتري آن تامين مي شود . ظرفيت خوراک ورودي اين کارخانه 2000 تن در روز کانسنگ طلا با عيار 3 گرم بر تن است که طلاي موجود در اين کانسنگ به همراه سيليکات هاي آهن و منيزيم مي باشد. کانسنگ حمل شده به کارخانه ، پس از عبور از گريزلي، با ابعاد کوچکتر از 90 سانتيمتر وارد سنگ شکن فکي مي گردد. محصول سنگ شکن با ابعاد 80 درصد کوچکتر از 14سانتيمتر وارد آسياي نيمه خودشکن شده و خروجي آسياي نيمه خود شکن پس از عبور از سرند ترومل به هيدروسيکلون هاي خوشه اي پمپ مي شود که ته ريز آن دوباره وارد آسيا مي گردد.و سر ريز هيدروسيکلون وارد واحد ليچينگ مي شود. عامل ليچينگ سيانيد سديم مي باشد. طلاي حل شده در سيانيد، جذب کربن فعال شده وبه واحد شستشوي طلا منتقل مي شود. در اين واحد ابتدادر ستون اسيد شويي با استفاده از اسيد هيدروکلريک ناخالصي هاي جذب شده در کربن جدا مي شود. سپس در ستون شستشو با استفاده از آب، سيانيد سديم و سود دردماي 130 درجه سانتيگراد، طلا از کربن جدا شده و وارد فاز مايع مي گردد. با افزودن پودر روي و دياتومه در مخازن ترسيب در اثر عمل سمنتاسيون ، مجددا طلا از فاز مايع وارد فاز جامد مي شود. که با انجام عمل فيلتراسيون بر روي محلول خروجي مخازن ترسيب، کيک طلا با عيار 1.5 درصد به عنوان محصول نهايي اين کارخانه حاصل مي گردد. کربن حاصل در ستون شستشو جهت احيا و استفاده مجدد وارد کوره فعال سازي مي شود. پالپ خروجي از ته مخزن آخر ليچينگ وارد تيکنر مي گردد. سرريز تيکنر به عنوان آب بازيابي شده وارد مخزن آب مي شود. ته ريز تيکنر با درصد جامد 55 درصد به عنوان باطله نهايي به سد باطله ارسال مي گردد. لازم به ذکر است که با ذوب کيک طلاي بدست آمده در واحد هاي ذوب، شمش طلا بدست خواهد آمد.( ،طبق ارقام بالادر اين معدن روزانه ۶ کيلو گرم طلای خالص بدست می آيد ؛ البته در سايت شماره ۱ در پايين، عيار متوسط : ۶۸/۴ گرم ذکر شده، که با آن حساب روزانه ۹کيلوگرم و دويست گرم طلای خالص استخراج ميشود. تاکيد از من ) ، با احتساب ۹ کيلو گرم در روز با قيمت ۱۸۰۰دلار برای هر کيلو طلا در بورس لندن، در آمدن سالانه آن ۶۰ ميليون دلار؛ معادل با ۵۵ ميليارد تومان ميشود

۱۱ـ فلوگوپيت اورميه:

کارخانه فرآوري فلوگوپيت اورميه در 75 کيلومتري شمال اورميه واقع شده است. اين كارخانه متعلق به شرکت آذر طلق(سهامي خاص) بوده و در سال 1382 تاسيس شده است. هدف از احداث كارخانه توليد فلوگوپيت با خلوص بالا جهت كاربرد در صنايع مختلف به ويژه در صنعت حفاري مي باشد. (بيش از 90% توليد اين كارخانه در صنعت حفاري استفاده مي شود). خوراک کارخانه از معدن فلوگوپيت اروميه در نزديکي کارخانه تامين مي گردد. اين معدن از سال1346  شروع به کار نموده که در سال 1375 پروانه بهره برداري معدن با استخراج ساليانه 1500 تن صادر شده است. تجهيزات اصلي خط توليد کارخانه عبارتند از: گريزلي، بونکر، سنگ شکن فکي، سنگ شکن چکشي، کوره خشک کن، سرندهاي لرزان و فنهاي تغليظ کننده. واحد ميکرونيزه اين كارخانه نيز، شامل دو دستگاه سنگ شکن فکي به همراه بگ فيلتر مي باشد. محصول اين كارخانه شامل چند نوع فلوگوپيت با عيار تقريبا يكسان و دانه بندي متفاوت مي باشد

۱۲ـ توسعه معادن روي ايران:

كارخانه توليد كنسانتره كلسينه روي شركت توسعه معادن روي ايران در حدود 20 كيلومتري جنوب غربي شهر زنجان قرار گرفته است. دسترسي به كارخانه از طريق جاده اي به طول 5 كيلومتر كه از جاده دندي انشعاب يافته امكان‌پذير مي‌باشد.

ماده معدني استخراج شده از رگه‌هاي پر عيار معدن سرب و روي انگوران پس از انتقال به محل كارخانه در انبار خوراك انباشته مي‌شود. همچنين در صورت نياز امكان استفاده از كنسانتره خام روي كارخانه تغليظ دندي با عيار 37-35 درصد روي نيز وجود دارد. مواد با عبور از گريزلي و از طريق خوراك دهنده دوراني وارد سنگ شكن فكي شده و جهت كنترل ابعاد وارد يك سرند ارتعاشي مي شوند. مواد بزرگتر از چشمه سرند جهت خردايش بيشتر و رسيدن به دانه‌بندي مطلوب دوباره به سنگ‌شكن مخروطي وارد شده و به انبار خوراك كلسيناسيون منتقل مي‌شوند. اين مواد سپس از طريق نوار نقاله به داخل سيلوهاي ذخيره و در نهايت كوره منتقل مي‌شوند. مواد از انتهاي كوره با دماي 200 درجه سانتيگراد وارد شده و در اثر چرخش افقي كوره با شيب 3 درجه به سمت ابتداي كوره با دماي حدود 850-800 درجه سانتيگراد منتقل مي‌شوند. در اين دما كليه تركيبات گازي موجود در خوراك به خصوص گاز دي اكسيد كربن خارج مي‌شوند. محصول كلسينه حاصل از كوره كه داراي عيار روي50 درصد مي‌باشد به منظور خنك شدن وارد كولينگ درام مي‌شود. كولينگ درام از يك استوانه دو جداره تشكيل شده است كه بين دو جداره آن جريان آب در حال حركت است. مواد سرد شده پس از انتقال به بونكر خوراك آسيا جهت رسيدن به دانه‌بندي مطلوب وارد آسياي گلوله اي مي‌شود. خروجي آسياي گلوله‌اي با ابعاد 80 درصد كوچكتر از 150 ميكرون، پس از عمل نمزني با درصد رطوبت حدود10 به انبار محصول منتقل مي‌شود

۱۳ـ ذوب روي دندی:

کارخانه ذوب روي دندي در حدود 100 كيلومتري جنوب شهر زنجان آزربایجان و در مجاورت كارخانه تغليظ دندي واقع شده است. در سال 1371 قراردادي جهت احداث واحد پايلوت بين شركت كالسيمين و شركت مهندسي كاهنربا منعقد شد نتايج مثبت حاصل از بهره‌برداري واحد پايلوت در مرداد ماه 1372 منجر به عقد قرارداد طراحي و احداث كارخانه 7 هزار تني شمش روي گرديد. پس از انجام مطالعات زمين‌شناسي ژئوتكنيكي و ژئوفيزيك، محل احداث كارخانه در مجاورت كارخانه تغليظ دندي تعيين شد. طراحي و اجراي كل پروژه توسط متخصصين داخلي انجام شده است. در نهايت كارخانه در سال 1376 به طور رسمي راه‌اندازي شد.

خوراك مصرفي كارخانه به همراه اسيد سولفوريك و سولفات آلومينيم وارد تانكهاي ليچينگ شده و سپس عمل خنثي‌سازي با افزودن آهك و سولفات آهن انجام مي‌گيرد. محلول حاصل به تيكنر وارد شده و سرريز آن به فيلتر پرس مرحله اول پمپ مي‌شود. كيك حاصل از فيلترپرس خنثي به عنوان باطله‌ جمع‌آوري مي‌شود و محلول حاصل در يك مخزن ذخيره شده و از آنجا به فيلتر پرس مرحله دوم منتقل مي‌شود. محلول حاصل از فيلتر پرس مرحله دوم كه بيشتر حاوي يون هاي روي ، كبالت ، نيكل و كادميم مي باشد، به منظور حذف كبالت به واحد تصفيه گرم وارد مي‌شود. در اين بخش دماي محلول افزايش يافته و سپس با افزودن آهك و پرمنگنات پتاسيم، دي اکسيد منگنز و كبالت بصورت همزمان ترسيب مي‌شوند. با عبور محلول از فيلتر پرس تصفيه گرم، كيك كبالت جمع‌آوري شده و محلول تصفيه يافته جهت حذف يون‌هاي نيكل و كادميم وارد تصفيه سرد مي‌شود. در اين مرحله با افزودن پودر روي و سولفات مس،‌ نيكل و كادميم به صورت رسوب در آمده و پس از فيلتراسيون بصورت كيك نيكل و كادميم جمع‌آوري مي‌شود و محلول تصفيه شده به بخش الكتروليز انتقال مي‌يابد. در بخش الكتروليز ورقه هاي روي بر سطح كاتد آلومينيمي تشكيل مي شود. ورق‌هاي روي حاصل از واحد الكتروليز به منظور تهيه شمش روي وارد كوره دوار شده و پس از ذوب، شمش‌هاي روي با خلوص 99,96 درصد روي تهيه مي‌شود.

۱۴ ـ ذوب روي زنجان:

كارخانه ذوب روي زنجان در 12 كيلومتري جاده زنجان- تاکستان آزربایجان واقع شده است. اين کارخانه به عنوان اولين واحد توليد روي در کشور، در سال 1372 توسط شرکت فرآوري مواد معدني ايران در مقياس پايلوت راه اندازي شد. در سال 1374 با اتمام طرح توسعه اين واحد، ظرفيت کارخانه از يک تن در روز به 11 تن در روز رسيد. خوراک اين واحد کنسانتره روي خام با عيار 38-37 درصد روي و کنسانتره روي کلسينه با عيار 51-50 درصد روي مي باشد که از کارخانه تغليظ سرب و روي دندي و کارخانه توسعه معادن روي ايران تامين مي شود. کارخانه ذوب روي زنجان از چهار واحد اصلي شامل ليچينگ و خنثي سازي، تصفيه، الکتروليز و ذوب تشکيل شده است. خوراک به همراه اسيدسولفوريک، سولفات آلومينيم و سولفات آهن وارد تانک هاي انحلال مي شود. محلول به دست آمده با افزودن آهک و دي اکسيد منگنز مورد عمل خنثي سازي قرار مي گيرد. محلول حاصل از واحد خنثي سازي، جهت حذف کبالت، نيکل و کادميم طي دو مرحله شامل تصفيه گرم و سرد، تصفيه مي گردد. در تصفيه گرم براي حذف کبالت از آهک و پرمنگنات پتاسيم و در تصفيه سرد جهت حذف نيکل و کادميم از پودر روي و سولفات مس استفاده مي شود. محلول تصفيه شده به واحد الکتروليز انتقال مي يابد که محصول اين واحد ورق روي بوده و به منظور ذوب، وارد کوره ذوب مي گردد. محصول واحد ذوب، شمش روي با خلوص 99.96 درصد بوده و محصول اصلي کارخانه محسوب مي شود. محصول جنبي اين کارخانه سرباره اکسيد روي مي باشد. از اين معدن سالانه ۴۰۲۰ تن شمش خالص روی بدست ميايد و با احتساب قيمت روز روی در بورس لندن( ۱۹۳۰ دلار / تن) ، درآمد سالانه اين معدن ۸ ميليون دلار؛ يا 7,5 ميليارد تومان ميشود.

۱۵ـ روي كاوان:

در سالهاي اخير با راه اندازي چند واحد بزرگ توليد شمش روي در استان زنجان آزربایجان و تبديل اين استان به قطب توليد فلز روي کشور، زمينه براي سرمايه گذاري و تأسيس واحد هاي متوسط تا کوچک در اين منطقه فراهم شده است. در اين راستا اداره شهرک هاي صنعتي استان زنجان تصميم به احداث شهرک صنعتي روي واقع در 12 كيلومتري جنوب شهر زنجان در کنار جاده زنجان – بيجار نمود که كارخانه روي کاوان نيز در اين شهرک قرار گرفته است. اين کارخانه خصوصي بوده و در سال 1378 افتتاح شده است که کل واحد در داخل سوله اي به مساحت 370 متر مربع قرار گرفته است. اين واحد داراي ظرفيت توليد روزانه 1150 کيلوگرم ورق روي مي باشد خوراک اين واحد کنسانتره روي خام با عيار 38 درصد روي و کنسانتره روي کلسينه با عيار 50-47 درصد روي مي باشد که از کارخانه ذوب روي دندي و کارخانه توسعه معادن روي ايران تامين مي شود. محصول اصلي اين واحد ورق روي بوده و طي چهار مرحله اصلي شامل ليچينگ، خنثي سازي، تصفيه و الکتروليز حاصل مي شود. خوراک به همراه اسيدسولفوريک، سولفات آلومينيم و سولفات آهن وارد تانک هاي انحلال مي شود. محلول به دست آمده با افزودن آهک و دي اکسيد منگنز در همان تانک ها، مورد عمل خنثي سازي قرار مي گيرد. محلول حاصل از مرحله خنثي سازي، جهت حذف کبالت، نيکل و کادميم طي دو مرحله شامل تصفيه گرم و سرد، تصفيه مي گردد. در تصفيه گرم براي حذف کبالت از آهک و پرمنگنات پتاسيم و در تصفيه سرد جهت حذف نيکل و کادميم از پودر روي و سولفات مس استفاده مي شود. محلول تصفيه شده به سلول هاي الکتروليز انتقال مي يابد که محصول الکتروليز ورق روي بوده و محصول نهايي واحد محسوب مي شود. درآمد سالانه اين معدن ۸ ميليون دلار ميباشد.

۱۶ـ زرين روی:

کارخانه ذوب روي زرين روي در شهرک صنعتي و در6 کيلومتري جنوب شهر زنجان آزربایجان درکنار جاده زنجان – بيجار واقع شده است. اين کارخانه خصوصي بوده و در سال 1378 طراحي و در سال 1379، توسط شرکت زرين روي نصب و راه اندازي شده است. ظرفيت توليد اين واحد، روزانه 11 تن شمش روي است که با اجرا شدن طرح توسعه، ظرفيت اين واحد در سال 1383 به 16 تن و در سال 1384 به 20 تن در روز افزايش خواهد يافت.كارخانه ذوب زرين روي، شامل چهار بخش اصلي انحلال، تصفيه، الكتروليز و ذوب مي‌باشد. خوراک كارخانه،كنسانتره روي كلسينه با عيار50-46 درصد است که در ابتدا وارد بخش انحلال شده و پس از انحلال روي بوسيله اسيد سولفوريک، محلول حاصل وارد فيلتراسيون خنثي مي گردد. محلول حاصل از فيلتراسيون خنثي، وارد بخش تصفيه شده و جهت حذف کبالت وارد مخازن کبالت زدايي مي گردد. سپس کيک کبالت بوسيله فيلتر، جدا مي شود و محلول حاصل وارد مخازن نيکل – کادميم زدايي سپس فيلترپرس نيکل-کادميم زدايي مي شود. محلول تصفيه شده، به بخش الکتروليز منتقل شده وورق هاي روي باعيار96,99-94,99درصد توليد مي گردد. ورقه هاي روي، بوسيله کوره ذوب شده تا شمش روي با عيار 98,99-96,99 درصد و تناژ 11-10 تن در روز، توليد شود.

با احتساب توليد سال ۱۳۸۴، يعنی ۲۰ تن شمش روی در روز، درآمد سالانه اين معدن ۱۴ ميليون دلار ميباشد.

۱۷ـ سرب و روي انگوران :

کارخانه فرآوري سرب و روي دندي با ظرفيت حدود 140 تن بر ساعت ، در 100 کيلومتري جنوب غربي شهرستان زنجان آزربایجان واقع شده است. خوراک اين کارخانه ، کانسنگ اکسيده سرب و روي بوده و از معدن انگوران واقع در 20 کيلومتري کارخانه تامين مي شود. کانيهاي اصلي سرب و روي در اين معدن سروزيت و اسميت زونيت مي باشد. طراحي کارخانه براساس درصد روي، براي دو نوع خوراک پر عيار و کم عيار صورت گرفته است. عمليات نصب کارخانه در سال 1352 آغاز و در سال 1358 به پايان رسيده است. عيار سرب و روي در خوراک پر عيار به ترتيب 10 و 35 درصد و در خوراک کم عيار 7 و 22 درصد مي باشد. محصولات اصلي کارخانه شامل کنسانتره سرب با عيار 60 درصد، کنسانتره روي با عيار 38 درصد و کنسانتره کلسينه روي با عيار 52 درصد مي باشد.اين کارخانه شامل واحدهاي سنگ شکني، واسطه سنگين، آسيا ، فيلتراسيون و کلسيناسيون است. چنانچه خوراک از نوع کم عيار باشد ، پرعيار سازي اوليه آن توسط سيکلون واسطه سنگين انجام گرفته و کنسانتره آن به همراه خوراک پرعيار وارد مدار آسيا و خط فلوتاسيون پرعيار مي شود. مواد کوچکتر از 2 ميليمتر خوراک کم عيار که وارد واسطه سنگين نمي شود، پس از عمليات آسيا وارد خط فلوتاسيون کم عيار مي گردد. در نهايت پس از انجام مراحل مختلف فلوتاسيون سرب که شامل رافر، کلينر، ريکلينر و رمق گيرمي باشد، کنسانتره سرب با عيار60 درصد حاصل مي شود و باطله واحد فلوتاسيون به عنوان کنسانتره روي پس از آبگيري به انبار کنسانتره روي ارسال مي گردد. بخشي از کنسانتره روي وارد واحد کلسيناسيون شده و محصول کلسينه روي با عيار 52 درصد حاصل مي شود.

با استناد به خبر زير از بازتاب که توليد ۱ميليون تن شمش روی در سال را تائيد ميکند، در آمد سالانه اين معدن 1,93 ميليارد دلار، معادل با ۱۷۴۰ ميليارد تومان ميباشد.

۱۸ـ شركت ملي سرب و روی:

از اوايل دهه 50، نياز کشور به شمش سرب و روي ازيک طرف و صادرات مواد اوليه از جمله سنگ و کنسانتره هاي سرب و روي از طرف ديگر، انگيزه مقامات ايران را جهت احداث کارخانجات توليد سرب و روي برانگيخت. در اين راستا، تلاشهاي انجام گرفته منجر به تاسيس شرکت ملي سرب و روي ايران در آذرماه 1360 و در نهايت راه اندازي کارخانه ذوب سرب در سال 1371، با ظرفيت 40000 تن در سال، در12 کيلومتري جاده زنجان-تاکستان شد. پس ازراه اندازي واحد سرب، تلاشها براي احداث واحد روي به کارگرفته شدکه اين تلاشها در سال 1378منجر به راه اندازي واحد روي،با ظرفيت 15000 تن در سال، در کنار واحد سرب گرديد. خوراک واحد روي کانسنگ يا کنسانتره روي مي باشدکه به ترتيب از معدن انگوران وکارخانه فرآوري دندي تامين مي گردد. در اين واحد پس از انجام انحلال توسط اسيد سولفوريک و عمليات خنثي سازي با افزودن آهک در حضورسولفات آهن، سولفات آلومينيم و دي اکسيد منگنز ، بسياري از ناخالصي ها به صورت کيک خنثي سازي جدا مي گردد. محلول توليد شده در اين مرحله، داراي غلظت 120-115 گرم در ليتر روي و حاوي ناخالصي هايي مانند کبالت، نيکل وکادميم مي باشد. کبالت زدايي طي فرآيندي تحت عنوان تصفيه گرم با افزودن پرمنگنات و آهک انجام مي گيرد. در مرحله تصفيه سرد، با افزودن پودر روي و سولفات مس، نيکل وکادميم از محلول حذف مي گردد. محلول تصفيه شده نهايي وارد الکتروليز مي شود. محصول واحد الکتروليز ورق روي است که اين ورق ها وارد کوره ذوب شده و در نهايت به صورت شمش روي با خلوص 99,96 درصد حاصل مي گردد. خوراک واحد سرب کنسانتره سرب با عيار متوسط 60-58 درصد سرب بوده و بخش عمده آن از کارخانجات فرآوري دندي، باما و بافق تامين مي گردد. در اين واحد، خوراک پس از آماده سازي به همراه کمک ذوب هاي سيليس، آهک، هماتيت وکک واردکوره کالدو مي شود. پس از عمل ذوب و جدايش سرباره، مذاب با 98 درصد سرب وارد واحد تصفيه مي گرددکه پس از انجام مراحل مختلف تصفيه شامل تصفيه ارسنيک-انتيموان، مس، نقره و روي، محصول نهايي با خلوص 99,99 درصد حاصل مي شود. از محصولات جنبي اين واحد مي توان به شمش نقره و کيک جيوه اشاره کرد. در آمد سالانه اين معدن ( قيمت شش سرب ۱۱۲۵ دلار/ تن) ۴۵ ميليون دلار ، معادل با ۴۰ ميليارد تومان ميباشد.

۱۹ـ مواد معدني ايران:

كارخانه ذوب روي فرآوري مواد معدني ايران در حدود 90 كيلومتري جاده زنجان- دندي ? ارتفاع 1730 متر از سطح دريا واقع شده است. اين کارخانه در سال 1374 به بهره برداري رسيد. ظرفيت توليد اين کارخانه در حال حاضر حدود 15000 تن شمش روي در سال مي باشد. مواد انباشت شده در انبار روباز موجود در جنب کارخانه وارد گريزلي شده و جهت خردايش به سنگ شکن وارد مي شود.سپس، موادبه منظور كاهش رطوبت وارد خشک کن افقي شده و بعدازآن به سنگ شکن چکشي انتقال مي يابد. محصول سنگ شکن چکشي وارد خوراك دهنده سه قلو و سپس آسياي پره اي مي گردد. خروجي اين بخش به سرند لرزان وارد مي گردد. محصول خردايش با دانه بندي مطلوب به انبار خوراك سرپوشيده واقع در جنب واحد انحلال منتقل شده و به همراه اسيد سولفوريك، سولفات آلومينيم، سولفات آهن و دي اکسيد منگنز وارد تانك اول ليچينگ تحت عنوان مخزن پالپ مي شود. سپس جريان خروجي مخزن پالپ به صورت سري وارد سه مخزن ليچينگ اسيدي مي‌شود. در سه مخزن بعدي فرآيند خنثي‌سازي با افزودن آهك انجام مي‌گيرد. سپس محلول به تيکنر ذخيره وارد شده و از آنجا به فيلتر پرس خنثي پمپ مي شود. كيك حاصل از فيلترپرس خنثي که حاوي بسياري از يون ها و ناخالصي هاي مزاحم است به عنوان باطله‌ جمع‌آوري شده و به محل سد باطله منتقل مي شود. محلول حاصل از فيلتر پرس كه اغلب حاوي يون هاي روي، كبالت، نيكل وكادميم مي باشد، براي حذف كبالت به واحد تصفيه گرم منتقل مي‌شود. در مخازن تصفيه کبالت با افزودن آهك و پرمنگنات پتاسيم، كبالت به صورت اكسيد كبالت و نيز به صورت همراه با دي اكسيدمنگنز ترسيب مي‌شود. در اثر عبور دادن محلول از فيلتر پرس تصفيه گرم، كيك كبالت جمع‌آوري شده و به محل باطله ها منتقل مي گردد. محلول تصفيه شده جهت حذف يون‌هاي نيكل وكادميم وارد تصفيه سرد مي‌شود. در اين مرحله با افزودن پودر روي و سولفات مس،‌ نيكل وكادميم به صورت رسوب در آمده و پس از فيلتراسيون به صورت كيك نيكل وكادميم جمع‌آوري مي‌شود. محلول تصفيه شده پس از مرحله گچ گيري به بخش الكتروليز منتقل مي شود. در بخش الكتروليز فلز روي بر سطح كاتد آلومينيمي تشكيل ورقه‌هاي روي را مي‌دهد. ورق‌هاي روي حاصل از واحد الكتروليز به منظور تهيه شمش روي وارد كوره هاي دوار شده و پس از ذوب شدن، شمش‌ با خلوص 99،98درصد به.

درآمد سالانه اين معدن ۲۹ ميليون دلار، معادل با ۲۶ ميليارد تومان ميباشد.

۲۰ ـ ميلاد روی:

در سالهاي اخير با راه اندازي چند واحد بزرگ توليد شمش روي در استان زنجان و تبديل اين استان به قطب توليد فلز روي کشور، زمينه براي سرمايه گذاري و تأسيس واحد هاي متوسط تا کوچک در اين منطقه فراهم شد. در اين راستا اداره شهرک هاي صنعتي استان زنجان تصميم به احداث شهرک صنعتي روي واقع در 12 كيلومتري جنوب شهر زنجان در کنار جاده زنجان – بيجار نمود که كارخانه ميلادروي نيز در اين شهرک قرار گرفته است. اين کارخانه در سال 1379 افتتاح شده است. ظرفيت توليد روزانه 5 تن شمش روي مي باشد،که با اجرا شدن طرح توسعه به 12 تن افزايش خواهد يافت.

خوراك مصرفي كارخانه به همراه اسيد سولفوريك و سولفات آلومينيم وارد تانكهاي ليچينگ شده و سپس عمل خنثي‌سازي با افزودن آهك و سولفات آهن انجام مي‌گيرد. محلول حاصل به تيكنر وارد شده و سرريز آن به فيلتر پرس مرحله اول پمپ مي‌شود. كيك حاصل از فيلترپرس خنثي به عنوان باطله‌ جمع‌آوري مي‌شود و محلول حاصل در يك مخزن ذخيره شده و از آنجا به فيلتر پرس مرحله دوم منتقل مي‌شود. محلول حاصل از فيلتر پرس مرحله دوم كه بيشتر حاوي يون هاي روي، كبالت، نيكل و كادميم مي باشد، به منظور حذف كبالت به واحد تصفيه گرم وارد مي‌شود. در اين بخش دماي محلول افزايش يافته و سپس با افزودن آهك و پرمنگنات پتاسيم، دي اکسيد منگنز و كبالت بصورت همزمان ترسيب مي‌شوند. با عبور محلول از فيلتر پرس تصفيه گرم، كيك كبالت جمع‌آوري شده و محلول تصفيه يافته جهت حذف يون‌هاي نيكل و كادميم وارد تصفيه سرد مي‌شود. در اين مرحله با افزودن پودر روي و سولفات مس،‌ نيكل و كادميم به صورت رسوب در آمده و پس از فيلتراسيون بصورت كيك نيكل و كادميم جمع‌آوري مي‌شود و محلول تصفيه شده به بخش الكتروليز انتقال مي‌يابد. در بخش الكتروليز فلز روي بر سطح كاتد آلومينيمي سلول الكتروليز تشكيل ورقه‌هاي روي را مي‌دهد. ورق‌هاي روي حاصل از واحد الكتروليز به منظور تهيه شمش روي وارد كوره دوار شده و پس از ذوب شمش‌هاي روي با خلوص 96,99 درصد روي تهيه مي‌شود

۲۱ـ آرايش مواد اوليه شيشه قزوين آزربایجان :

شركت آرايش مواد اوليه شيشه قزوين در 70 كيلومتري شهرستان قزوين و در 25 كيلومتري شهرستان تاكستان (كيلومتر 20 جاده تاكستان- زنجان) واقع شده است. مدار فرآوري كارخانه شامل مدار سنگ شكني و آسيا مي باشد. در مدار سنگ شكني مواد ابتدا در سنگ شكن فكي خرد شده و وارد سرند يك طبقه مي شود. مواد سرريز سرند يك طبقه در سنگ شكن مخروطي اوليه خرد شده به سرند برگشت داده مي شوند. مواد ته ريز سرند يك طبقه وارد سرند دو طبقه مي شود. سرريز و قسمت مياني اين سرند به دو آسياي مخروطي ثانويه منتقل شده و پس از خردايش به سرند برگشت داده مي شود. مواد ته ريز سرند به انبار محصول واحد سنگ شكني منتقل مي شود. در مدار آسيا، مواد از انبار وارد انبارمحصول واحد سنگ شكني وارد سرند دوار مي شود. مواد ته ريز سرند پس از نرمه گيري دركلاسيفاير مارپيچي به سرند لرزان منتقل شده و مواد سرريز سرند به سيلوي ذخيره خوراك آسيا منتقل مي شود .مواد خرد شده در آسيا پس از نرمه گيري وارد سرند لرزان مي شود. سرريز سرند وارد دو سرند دوار شده و پس از جدايش بخش ابعادي كوچكتر از 1000 ميكرون به آسيا برگشت داده مي شود. ته ريز سرند با ابعاد كوچكتر از 1000 ميكرون به همراه ته ريز سرند هاي دوار ثانويه پس از نرمه گيري، براي جدايش ذرات مغناطيسي واردجداكننده مغناطيسي مي شود. محصول سيليس خروجي از جداكننده پس از نرمه گيري، براي آب گيري وارد فيلتر دوار سيني شكل مي شود. كنسانتره نهايي سيليس به انبار كنسانتره منتقل شده وكليه سرريز هاي كلاسيفايرهاي مارپيچي به استخرهاي آب گيري مواد نرمه انتقال داده مي شود. اين واحد با ظرفيت اسمي 120 هزار تن در سال در دو شيفت 9 ساعته در روز فعال مي باشد و مواد اوليه توليد شيشه شامل پودر سيليس و دولوميت را فراهم مي سازد

۲۲ـ استخراج و فرآوري مواد اوليه شيشه:

شركت استخراج و فرآوري مواد اوليه شيشه در 22 كيلومتري تاكستان و در 65 كيلومتري قزوين قرار گرفته است.

خوراك كارخانه اكثراً شامل سنگ سيليس استخراج شده از معادن شركت و در بقيه موارد از سنگ سيليس خريداري شده از ساير معادن خصوصي مي باشد.

۲۳ـ سنگ آهن باباعلی:

معدن سنگ آهن باباعلي در فاصلة 39 کيلومتري شمال غرب همدان و 4 کيلومتري جنوب غرب روستاي باباعلي قرار دارد. خوراک کارخانه از سه معدن سنگ آهن شهرک بيجار، سنگ آهن باباعلي همدان و سنگ آهن گلالي قروه تأمين مي شود. به دليل پايين بودن عيار ذخيرة معدن سنگ آهن باباعلي، سنگ آهن اين معدن با سنگ آهن معادن شهرک و گلالي آميخته شده تا پس از همگن سازي عيار آهن در کانسنگ حاوي منيـتيت به 61درصد برسد. اين کارخانه، شامل واحد خردايش و دانه بندي سنگ آهن مي باشد. سنگ آهن ورودي به کارخانه در سنگ شکن فکي خرد مي شود. در مرحلة طبقه بندي، در سرند دو طبقة لرزان دو نوع محصول جدا مي شود. مواد پس از دانه بندي وارد سنگ شکن مخروطي شده و پس از خردايش به سرند باز مي گردد. مقدار خوراک ورودي به کارخانه 250000 تن در سال با 2 شيفت کاري در روز مي باشد که 150000 تن سنگ آهن با عيار آهن 61درصد و دانه بندي کوچکتر از 10 ميليمتر و 100000 تن سنگ آهن با عيار آهن 61درصد و دانه بندي 25-10+ ميليمتر توليد مي شود. سنگ آهن دانه بندي شده به کارخانة ذوب اصفهان حمل مي شود

۲۴ـ معدن طلای داشکسن قروه:

آنتيموان، آرسنيک و طلاي داشكسن در ٤٢ كيلومتري شمال خاوري شهرستان قروه دهستان بهارلو٬ شهر قروه٬ شهرستان قروه استان كردستان واقع گرديده است. توده هاي آذرين منطقه محدوه بهارلو قروه بويژه در ارتباط با كانسار آنتيموان داشكسن بهارلو? گنبدهاي آق داغ و ساري گونئى از موارد مطرح و مورد توجه در كشور ميباشد. كاني شناسي رگه ها شامل كوارتز، استيبنيت، پيريت، رآلگار، ارپيمان، پيروتيت كالكوپيريت ، بورنيت، گالن ، بولانژريت، آروستيبيت ، طلا، استيبكونيت، كرمزيت و هيدروكسيدهاي آهن مي باشد. شركت انگليسي ريوتينتو (RIOTINTO) بر اساس قرارداد با وزارت صنايع و معادن كار اكتشاف طلا در معدن داشكسن قروه در بخش شرقي استان را در محدوده اى به وسعت ١٤ كيلومتر مربع از سال ٩٩ ميلادي آغاز كرده استּ

استاندار اردبيل:

استخراج نفت از مغان آغاز مي‌‏شود

اردبيل- خبرگزاري كار ايران

استاندار اردبيل گفت‌: اكتشاف نفت در منطقه مغان آغاز مي‌‏شود.

به گزارش خبرنگار ايلنا, علي نيك‌‏زاد, استاندار اردبيل, در جلسه شوراي توسعه و برنامه‌‏ريزي استان گفت: با پيگيري‌‏هاي به عمل آمده استخراج نفت در منطقه مغان عملي مي‌‏شود.

وي گفت: اخيرا رييس جمهور به مديريت و برنامه‌‏ريزي دستور داده كه استخراج و اكتشاف نفت در منطقه مغان عملياتي شود.

وي افزود: با اكتشاف و استخراج نفت در منطقه مغان تحويل چشمگيري در زمينه توسعه و اشتغال‌‏زايي ايجاد مي‌‏شود.

استاندار اردبيل, در بخش ديگري از سخنان خود در خصوص عمليات اجرايي پتروشيمي نيز ادامه داد: بزرگ‌‏ترين خواسته مردم از دولت ايجاد كارخانه پتروشيمي است.

نيك‌‏زاد اعلام كرد: يكي از مشكلات اين كارخانه نبود خوراك گاز بود كه با بررسي‌‏هاي صورت گرفته, قرار شد خوراك گاز آن منتقل شود.

وي تصريح كرد: سرمايه‌‏گذاري پتروشيمي اردبيل 400 ميليارد تومان است كه 15 درصد سهام آن به مردم واگذار خواهد شد.

۲۵. معدن سنگ آهن ، انبار چالدران، ذخيره قطعی ۹۰هزار تن ، ذخيره احتمالی ۱۸۰ هزار تن.

چند معدن ديگر:

۱ـ نام معدن: آوج

نوع کانسنگ: سنگ لاشه

۲ـ نام معدن: قره داش، در روستای قلعه قره داش، ۳۵ کيلومتری تاکستان

نوع کانسنگ: سنگ آهك

۳ـ : گله ده تاكستان ، در ۹ کيلومتری تاکستان

نوع کانسنگ: سنگ لاشه

۴ـ نام معدن: مراد بيگلو: نوع کانسنگ: خاك صنعتي

۵ـ نام معدن: قره قورتان ؛ ۷۲ کيلومتری قزوين

نوع کانسنگ: خاك صنعتي

B . معادن سنگهای تزئينی در آذر بايجان که عمده صادرات سنگهای تزئينی ايران به ارزش تقريبی ۶۰ ميليون دلار در سال( جدا از مصرف داخلی) از اين معادن اسخراج ميشود:

نوع محصولات استخراج شده: سنگهای گرانيت، مرمر، مرمريت، تراورتن، چينی،بازالت و … می باشد.

ـ مرمريت : ايران در تمام دنيا جزو سنگهای لوكس و گرانقيمت محسوب می شود .

ـ تراورتن: نوعی سنگ آهكی متخلخل با منشا شيميايی است . ذخاير اين سنگ در كشور به 450 ميليون تن می رس. اين سنگ در بين طرفداران خود به عنوان يك سنگ لوكس و گران شناخته شده است و ايران تنها توليد كننده انحصاری آن است.

تراورتن سفيد : حلات ، كه ذخاير آن حدود 12/5 ميليون تن برآورد می شود نيز در رديف بهترين سنگهای قواره ای صادراتی محسوب می شود . در حال حاضر 52 معدن فعال تراورتن در كشور موجود می باشد.

سنگ مرمر: اين سنگ از جنس كربنات آهك شيشه ای است و معمولا” به شكل لايه های بلوری با سايه های زرد ، قهوه ای و سبز ديده می شود . وجود منابع غنی اين سنگ در ايران و تنوع رنگهای آن كه از سبز و زرد تا خاكستری ، عسلی و سفيد ديده می شود ، زمينه را برای صادرات اين ماده به عنوان يك كالای سودآور و كم رقيب در بازارهاي بين المللی فراهم آورده است . ميزان ذخاير اين سنگ در ايران بيش از 44 ميليون تن برآورد می شود . در حال حاضر 25 معدن فعال اونيكس در كشور موجود می باشد .

سنگهای چينی : کیفیت سنگهای چينی ايران و قيمت ارزان آن قابل رقابت در بازارهای جهانی می باشد . معادن فعال چينی و كريستال و … كشور 51 معدن می باشد

خاک صنعتی : در بعضی از معادن ايران پس از استخراج و فرآوری فلزاتی مانند : طلا ، نقره ، سرب ، مس و آهن از خاك صنعتی بدست می آيد كه دارای خواص گوناگون است و مواد اوليه صنايعی مانند : چينی سازی ، شيشه سازی ، آجر نسوز و … را تشكيل می دهد .

اسامی تعدادی از معادن فعال سنگهای تزئينی در آذربايجان:

۱. معدن تراورتن طوره ( ماکو)

۲. معدن سنگ مرمريت سيه باز ( خوی)

۳. معدن سنگ گرانيت قالقاچی ( اورميه )

۴. معدن سنگ چينی جلبر ( اورميه )

۵. معدن سنگ مرمر کويکلو ( سولدوز )

۶. معدن سنگ سينيت بانه سر (خانا )

۷. معدن سنگ سينيت گاليش ( سويوق بولاق )

۸. معدن سنگ معدن سينيت قلات ( خانا )

۹. معدن سنگ مرمريت کوابلاغ شماره ۱، ۲ و ۳ ( خوی )

۱۰. معدن سنگ مرمر قره قشلاق ( سويوق بولاق )

۱۱. معدن تراورتن قزل داغ ( ماکو )

۱۲. معدن تراورتن مرگنلر ؛ بابيوردی ( ماکو )

۱۳. معدن سنگ چينی دشت قوره ( سولدوز )

۱۴. معدن سنگ مرمريت عظيمی در ابرکوه( آزربايجان غربی)

۱۵. معدن سنگ گرانيت نجف آباد ( اورميه )

۱۶. معدن سينيت شهرستن شماره ۱ و ۲( خانا )

۱۷. معدن سنگ چينی شاوله ( سولدوز )

۱۸. معدن سنگ گرانيت لقلان هوراند ( اهر )

۱۹. معدن سنگ گرانيت گردويی نادينلو ( توفارقان )

۲۰. معدن تراورتن ليمويی کلوانق ( توفارقان )

۲۱. معدن گرانيت زند آباد ( اهر )

۲۲. معدن سنگ گرانيت ام آباد ( زنجان آزربایجان)

۲۳. معدن گرانيت امير ( زنجان آزربایجان )

۲۴. معدن گرانيت قافلانکوه ( زنجان آزربایجان )

۲۵. معدن گرانيت سبز قره داغ ( زنجان آزربایجان )

۲۵. معدن گرانيت گوادارا ( زنجان آزربایجان )

۲۶. معدن گرانيت حاج سيران ( زنجان آزربایجان )

۲۷. معدن گرانيت خليفه لو ( زنجان آزربایجان)

۲۸. معدن سنگ چينی آلمالو ( زنجان آزربایجان)

۲۹. معدن سنگ گرانيت کهنوش ( همدان آزربایجان)

۳۰ـ معدن مرمريت شيرين سو ( همدان آزربایجان)

۳۱. معدن سنگ گرانيت گنجنامه( همدان آزربایجان)

۳۲. معدن گرانيت سنگ غاز ( همدان آزربایجان)

۳۳. معادن مرمريت سيف آباد ، شماره ۱ و ۲ ( اردبيل)

34. معدن تراورتن لمعه دشت( اردبيل)

35.معادن سنگهای زينتی موجود در قروه ـ بيجار آزربایجان ، ۱۲ عدد

این مقاله در تاریخ 25 شهریور 1385 در سایت http://urmu.birolmali.com  منتشر شده است  به دلیل اهمیت مقاله مذکور با ویرایش جدید دوباره نشر می شود.